Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πίθηκο δεν ήταν το βάδισμα αλλά το τρέξιμο. Το τρέξιμο ήταν αυτό που διαμόρφωσε την ανθρώπινη φύση μας και μας διαφοροποίησε από τους πιθηκοειδείς προγόνους μας. Μια ματιά σε ένα ζωολογικό κήπο με πιθήκους είναι αρκετή. Οι πίθηκοι βαδίζουν άριστα, αλλά όταν χρειαστεί να τρέξουν «πέφτουν» στα τέσσερα Η βάδιση είναι χρήσιμη και στην ζωή στα δέντρα μια και απελευθερώνει τα χέρια για άλλες χρήσεις εκτός από το κράτημα των κλαδιών. Αλλά η βάδιση δεν αρκετή από μόνη της ώστε να φέρει τόσο ριζικές αλλαγές στην σωματική κατασκευή.

Το τρέξιμο όμως είναι μια πολύ πιο περίπλοκη υπόθεση που χρειάζεται μια σειρά από αλλαγές που επηρεάζουν όλο τον σκελετό και το μυϊκό σύστημα. Το πηγούνι μικραίνει, οι ώμοι φαρδαίνουν, το στήθος στενεύει, η μέση μακραίνει και λεπταίνει, τα χέρια κονταίνουν, οι σύνδεσμοι στον γοφό, γόνατο και αστράγαλο μεγαλώνουν, ο αχίλλειος τένοντας μακραίνει, η καμάρα του ποδιού μεγαλώνει, τα δάκτυλα των ποδιών κονταίνουν. Πραγματική μεταμόρφωση από την κορφή ως τα νύχια, κυριολεκτικά!

Τι ήταν όμως αυτό που έκανε το τρέξιμο τόσο απαραίτητο εφόδιο στην εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους; Ας ξαναγυρίσουμε σε μία σύγχρονη εικόνα: Οι κορυφαίοι Αφρικανοί δρομείς που τρέχουν ομαδικά με το μοναδικό τους στυλ, ίσως μπορούν να μας υπενθυμίζουν πως περίπου ήταν η αρχέγονη ομάδα των κυνηγών στην σαβάνα που αγωνίζεται όχι για την πρώτη θέση αλλά για την επιβίωση.

Πριν οι μακρινοί μας πρόγονοι κατασκευάσουν εργαλεία για το κυνήγι ο μόνος τρόπος να μπορέσουν να τραφούν με κρέας ήταν να προλάβουν να φτάσουν πριν τους άλλους νεκροφάγους στο σημείο που βρισκόταν η λεία. Φανταστείτε μια πεδιάδα της Αφρικής και στον ορίζοντα πουλιά να κάνουν κύκλους πάνω από το νεκρό ή ετοιμοθάνατο ζώο. Ο πρώτος που θα καταφέρει να φτάσει στο σημείο έχει και τις περισσότερες πιθανότητες να καταφέρει να τραφεί με τις υπέρ-πολύτιμες πρωτεΐνες. Οι πρόγονοι μας που κατάφερναν να τρέξουν γρήγορα προς την τροφή είχαν το συγκριτικό πλεονέκτημα στην διαδικασία της εξέλιξης του είδους μας.

Με την επιπλέον ποσότητα της πρωτεΐνης στην διατροφή τους κατάφεραν να αναπτύξουν το μέγεθος του εγκεφάλου τους, του πιο ενεργοβόρου οργάνου του ανθρώπινου οργανισμού. Η εξέλιξη αυτή έφερε και την υψηλότερη ευφυΐα που αποτέλεσε την βάση για την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Τελικά λοιπόν η λαϊκή παροιμία ότι όποιος δεν έχει μυαλό έχει πόδια αντιστρέφεται : Όποιος έχει πόδια (και τρέχει) αποκτά και μυαλό!

Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός στον Εθνικό κήπο υπήρχε ένας ζωολογικός κήπος και. ανάμεσα στα διάφορα άλλα ζώα υπήρχε και ένα κλουβί με δύο αετούς. Δεν νομίζω να υπήρχαν στον κόσμο πιο δυστυχισμένα πλάσματα από αυτά τα υπέροχα πτηνά που γεννήθηκαν για να πετάνε στα σύννεφα και βρέθηκαν να είναι κλεισμένα μέσα από τα συρματοπλέγματα σαν κοτόπουλα στο κοτέτσι. Ε λοιπόν, κάθε φορά που βλέπω τους συμπολίτες μας κλεισμένους μέσα στα αυτοκινητοκουτά τους αυτή την εικόνα θυμάμαι. Τι κρίμα για πλάσματα που εξελίχθηκαν έτσι ώστε να επιβιώνουν διατρέχοντας την φύση, να είναι φυλακισμένα στην ακινησία τους. Και το ακόμα χειρότερο είναι ότι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στο χρυσό τους κλουβί και δεν κατάφεραν ποτέ να γνωρίσουν την αληθινή τους φύση. Κοιτάζουν μόνο με απορία και ίσως και κάποιο ενδόμυχο φθόνο, όπως ο πιγκουΐνος που βλέπει τα άλλα πουλιά να πετάνε ενώ εκείνος άφησε τα φτερά του να ατροφήσουν.

Το παραπάνω παράδειγμα είναι βέβαια άστοχο, μια και οι πιγκουΐνοι σταμάτησαν μεν να πετάνε αλλά έγιναν εκπληκτικοί κολυμβητές προσαρμοζόμενοι με τον τελειότερο τρόπο στο φυσικό τους περιβάλλον σε αντίθεση με τους ανθρώπους που καταστρέφουν και το περιβάλλον και τους ίδιους τους εαυτούς τους ανατρέποντας εδώ και περίπου διακόσια χρόνια την φυσική εξέλιξη εκατομμυρίων χρόνων .

Αφορμή για το παραπάνω κείμενο ήταν η μελέτη του καθηγητή ανθρωπολογίας (και δρομέα) Daniel Lieberman και του καθηγητή βιολογίας Dennis Bramble που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature το Νοέμβριο του 2004.


Γιώργος Γιαννίμπας
Πηγη: www.runningnews.gr