Η υγεία στην Ευρώπη – μια επικαιροποιημένη αναφορά
Αναδημοσίευση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληροφόρησης για τα Τρόφιμα (EUFIC)

Παρά τις κάποιες ανισότητες, τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στον τομέα της υγείας των Ευρωπαίων. Με τις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να συνεχιστεί η παρακολούθηση των αλλαγών στην κατάσταση της υγείας και τις σχετικές συμπεριφορές του πληθυσμού.

Το άρθρο Food Today 76 περιελάμβανε μία αναφορά του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OECD) για την υγεία στην Ευρώπη. Δύο χρόνια αργότερα ο OECD έχει εκδώσει μια επικαιροποιημένη αναφορά, «Η Υγεία με μια Ματιά: Ευρώπη 2012»

Νοσήματα σχετικά με τον τρόπο ζωής – πού βρισκόμαστε;

Καρδιαγγειακά νοσήματα: Τα καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν η αιτία για το 36% των θανάτων στους συνολικούς θανάτους στην Ευρώπη το 2010. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτου από καρδιακή νόσο, υποστηρίζοντας την υπόθεση σχετικά με τα οφέλη μιας Μεσογειακού τύπου Δίαιτας. Χώρες με μείωση στο ποσοστό θανάτου από καρδιακή νόσο (π.χ. Κάτω Χώρες, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία) ή με χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας από εγκεφαλικό επεισόδιο (Γαλλία, Κάτω Χώρες, Κύπρος, Ιρλανδία), φαίνεται ότι έφτασαν σε αυτό το επίτευγμα μέσω μείωσης στο κάπνισμα και/ή την υπέρταση, καθώς και μέσω βελτίωσης στην ιατρική φροντίδα.

Καρκίνος: Ο καρκίνος ήταν η αιτία για το 28% των θανάτων στους συνολικούς θανάτους στην Ευρώπη το 2010. Τα ποσοστά επιβίωσης από τα διάφορα είδη καρκίνου έχουν γενικώς βελτιωθεί στις περισσότερες χώρες. Εντούτοις, είναι χαμηλότερα στους άνδρες, εν μέρει εξαιτίας των περισσότερων παραγόντων κινδύνου και της μικρότερης χρήσης των διαγνωστικών ελέγχων. Μεταξύ των γυναικών, ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός, ενώ μεταξύ των ανδρών ο καρκίνος του προστάτη. Οι αιτίες για την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη δεν είναι καλά κατανοητές, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν περιβαλλοντικούς και διαιτητικούς παράγοντες.

Διαβήτης: Ο διαβήτης συνεχίζει να εμφανίζει επιδημικές διαστάσεις: το 2011 στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης περισσότερο από το 6% του πληθυσμού (30 εκατομμύρια άτομα), ηλικίας 20-79 ετών, είχαν διαβήτη. Ο διαβήτης τύπου 1 (στον οποίο ο οργανισμός αδυνατεί να παράγει ινσουλίνη) αντιπροσωπεύει το 10-15% όλων των περιστατικών διαβήτη, και υπάρχει η ανησυχία ότι εμφανίζεται σε νεότερη ηλικία στα παιδιά. Η παχυσαρκία και η σωματική αδράνεια αποτελούν δύο τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (ο οποίος αναπτύσσεται από τη μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης ή τη μειωμένη ινσουλινοευαισθησία) και των σχετικών επιπλοκών. Το σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η συχνότητα υπέρβαρου και παχυσαρκίας συνεχίζει να αυξάνει.

Υπέρβαρο και Παχυσαρκία: Πενήντα δύο τοις εκατό του πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι είτε υπέρβαροι [Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) = 25-29,9 kg/m2] ή παχύσαρκοι (ΔΜΣ ≥ 30 kg/m2). Η συχνότητα της παχυσαρκίας ποικίλει, από 8% στη Ρουμανία και την Ελβετία μέχρι 25% στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουγγαρία, με μία μέση τιμή 17% σε όλη την Ευρώπη (15,5% στην προηγούμενη αναφορά).1 Με βάση τα αυτοδηλούμενα στοιχεία για το ύψος και το βάρος, στο πλαίσιο της μελέτης για τις Συμπεριφορές Υγείας στα Παιδιά Σχολικής ηλικίας (HBSC) το 2009/10, 1 στα 6 αγόρια και 1 στα 10 κορίτσια ηλικίας 15 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.3 Οι υπέρβαροι νέοι είναι πιο πιθανό να παραλείπουν το πρωινό γεύμα, να είναι λιγότερο σωματικά δραστήριοι και να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην παρακολούθηση τηλεόρασης.

Οι παρεμβάσεις εστιάζουν στην παροχή υγιεινών τροφικών επιλογών και την ενίσχυση της σωματικής δραστηριότητας. Φαίνεται ότι υπάρχει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για τους φόρους στο λίπος και τη ζάχαρη, οι οποίοι έχουν εφαρμοστεί σε μερικές χώρες, αλλά είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά τους.

Κατανάλωση τροφίμων και ποτών και σωματική δραστηριότητα

Κατανάλωση αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ έχει μειωθεί από το 1980 σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, αλλά έχει αυξηθεί σε κάποιες άλλες (Κύπρος, Φινλανδία, Ιρλανδία). Στα παιδιά ηλικίας 15 ετών έχει σημειωθεί κάποια μείωση στην αυτοδηλούμενη «μέθη» (να έχεις μεθύσει τουλάχιστον δύο φορές στη ζωή σου) από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, αλλά τα ποσοστά έχουν αυξηθεί στην Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία.

Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών: Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι ένας σημαντικός δείκτης για την υγιεινή διατροφή, και η αναφορά του 2012 έχει συμπεριλάβει δεδομένα από τους ενήλικες. Στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίπου 63% των ενηλίκων ανέφεραν καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών το 2008.

Στη μελέτη για τις Συμπεριφορές Υγείας στα Παιδιά Σχολικής ηλικίας (HBSC) το 2009/10 μόνο το 33% περίπου των κοριτσιών και το 25% των αγοριών ηλικίας 15 ετών ανέφεραν ότι καταναλώνουν φρούτα τουλάχιστον 1 φορά την ημέρα (σχετικά αμετάβλητο από την τελευταία αναφορά).3 Τα αποτελέσματα για τα λαχανικά ήταν παρόμοια.

Σωματική δραστηριότητα: Μόνο περίπου 1 στα 5 παιδιά (11 και 15 ετών) ανέφεραν επίπεδα σωματικής δραστηριότητας που ανταποκρίνονται στις συστάσεις για 60 λεπτά μέτριας έως υψηλής έντασης σωματική δραστηριότητα την ημέρα. Σε σχέση με την προηγούμενη μελέτη (2005-6) τα αναφερόμενα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας μειώθηκαν ελαφρώς τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Η σωματική δραστηριότητα μειώνεται μεταξύ των ηλικιών 11 και 15 ετών, αντανακλώντας πιθανώς μια αλλαγή από το δραστήριο «παιχνίδι» σε πιο δομημένες δραστηριότητες και αθλήματα.

Στο μέλλον

Σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται αύξηση στα ποσοστά της παχυσαρκίας και του διαβήτη. Παρόλο που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν επιτευχθεί πολλά στον τομέα της υγείας του πληθυσμού, απομένει ακόμα πολλή δουλειά για να προαχθεί ένας υγιεινός τρόπος ζωής. Η επικαιροποιημένη αυτή αναφορά επισημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση των επιπτώσεων στην υγεία εξαιτίας των μειωμένων δημόσιων δαπανών.

Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο του EUFIC