Η Φρόσω Πατσού γράφει για το προαγωνιστικό άγχος

Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα σε μια αγωνιστική δράση είναι πολλοί και ποικίλουν ανάλογα με τις συνθήκες. Αναμφίβολα η ψυχολογία αποτελεί βασική παράμετρος στο αποτέλεσμα που θα σημειώσει ένς αθλητής υψηλού επιπέδου. Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει εισχωρήσει έντονα τα τελευταία χρόνια στη ζωή των αθλητών και εξελίσσεται σε ...σύμμαχό τους.

Η πρώην πρωταθλήτρια των 100 μ. Φρόσω Πατσού, επιστημονική συνεργάτιδα του ΣΕΓΑΣ αναλύει στο παρακάτω άρθρο της το προαγωνιστικό άγχος.

"Το προαγωνιστικό άγχος ή αλλιώς το άγχος πριν τον αγώνα είναι μία από τις σημαντικότερες ψυχολογικές παραμέτρους που επηρεάζουν την έκβαση ενός αποτελέσματος. Ξεκινώντας όμως θα πρέπει να κάνουμε μια διάκριση μεταξύ του Άγχους, του Στρες και της Διέγερσης γιατί πολύ συχνά αυτοί είναι όροι οι οποίοι μπερδεύονται στο μυαλό των αθλητών και θεωρούνται μόνο αρνητικοί.

Το άγχος είναι το συναίσθημα που προκύπτει ως αντίδραση στον τρόπο που ερμηνεύουμε και αξιολογούμε μια κατάσταση (π.χ. αγώνας). Ο αθλητής μπαίνει σε μια κατάσταση στρες την οποία αντιλαμβάνεται ως επικίνδυνη, αρνητική, δύσκολη ή θετικά προκλητική και βιώνει αντίστοιχα eustress ή distress. Σύμφωνα με το μοντέλο του ανασταλτικού ή διευκολυντικού άγχους σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η αντίληψη των αθλητών για την επίδραση του άγχους που παρουσιάζεται στην αρχή ενός αγώνα. Εάν ο αθλητής πιστεύει ότι δεν μπορεί να ελέγξει το άγχος του και ότι θα τον επηρεάσει αρνητικά, τότε αυτό λειτουργεί ανασταλτικά.

Αντιθέτως, εάν ο αθλητής θεωρεί ότι μπορεί να ελέγξει τα συμπτώματα του άγχους και να τα χρησιμοποιήσει προς όφελος του, τότε το άγχος ερμηνεύεται ως ένδειξη ετοιμότητας για τον αγώνα – δηλαδή σε διέγερση - και λειτουργεί διευκολυντικά.

Υπό συνθήκες στρες μεταβάλλεται η ισορροπία μεταξύ του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος (ΣΝΣ) και του Παρασυμπαθητικού Νευρικού Συστήματος (ΠΝΣ). Συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια των στρεσογόνων καταστάσεων η δραστηριότητα του ΣΝΣ αυξάνεται για να προετοιμάσει το σώμα για μια κατάσταση πάλης ή φυγής με συμπτώματα όπως:
• Αυξημένο καρδιακό σφυγμό
• Αυξημένη ροή αίματος
• Απελευθέρωση νοραδρεναλίνης
• Απελευθέρωση ενδορφινών
• Αυξημένη δραστηριοποίηση ορμονών στον άξονα υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδιος φλοιός

Αποτέλεσμα αυτού είναι η απελευθέρωση γλυκόζης στο αίμα. Πρακτικά όλα αυτά μεταφράζονται στα γνωστά σωματικά συμπτώματα όπως:
• Καρδιοχτύπι
• Γρήγορη αναπνοή
• Τρέμουλο
• Εφίδρωση
• Στομαχικά προβλήματα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΟ ΠΡΟΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΑΓΧΟΣ
• Φόβος / αμφιβολία για το αποτέλεσμα του αγώνα
• Χαρακτηριστικά προσωπικότητας (αγχώδης τύπος προσωπικότητας)
• Φόβος για αρνητική κοινωνική αξιολόγηση
• Φόβος για τραυματισμό
• Ελλιπής προετοιμασία
• Τελειομανία (perfectionism)
• Απρόοπτες καταστάσεις (αλλαγή ρουτίνας, καθυστέρηση αγώνα κ.α.)
• Αμφιβολία κατάστασης (αν θα αρχίσει ο αγώνας ή όχι).