Για άγνωστους λόγους, κάποια άτομα εμφανίζουν αλλεργικά συμπτώματα όταν έρθουν σε επαφή με συγκεκριμένες ουσίες, τις οποίες ονομάζουμε αλλεργιογόνα. Η αντίδραση αυτή μπορεί να είναι από μια απλή φαγούρα μέχρι πλήρες αναφυλακτικό σοκ.

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η πιο συχνή αλλεργική πάθηση και προκαλείται από ουσίες που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα (αεροαλλεργιογόνα). Όταν το ευαίσθητο άτομο τις εισπνεύσει, του προκαλείται μπούκωμα, πολλαπλά φταρνίσματα, ρινική καταρροή και φαγούρα, ακόμα και δάκρυα στα μάτια. Όταν η μύτη είναι τελείως αποφραγμένη, υποφέρει κανείς από πονοκεφάλους, έχει διαταραγμένο ύπνο και αναπνέει από το στόμα, κάτι που τον κάνει να αισθάνεται τον λάρυγγα και τη γλώσσα του ξηρούς όταν ξυπνάει το πρωί. Στις πιο βαριές περιπτώσεις, δεν έχει ούτε οσμή ούτε γεύση.

Αεροαλλεργιογόνα υπάρχουν μέσα και έξω από το σπίτι: εξωοικιακά αλλεργιογόνα είναι οι γύρεις ορισμένων φυτών και δένδρων αλλά και μύκητες ενώ ενδοοικιακά είναι η οικιακή σκόνη και τα επιθήλια/τρίχες των ζώων και των πτηνών. Και δυστυχώς, κάποια από αυτά τα αλλεργιογόνα (π.χ. γύρη ελιάς) μπορούν και ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις και μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα σε κάποιον που βρίσκεται κυριολεκτικά εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την πηγή.

Στην Ελλάδα 20-25% του πληθυσμού (περίπου 2.000.000 άτομα) πάσχει από κάποιου βαθμού αλλεργική ρινίτιδα, ορισμένες εποχές του έτους και μερικοί όλο το έτος. Ηαλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι εποχιακή, δηλαδή να εμφανίζεται την Άνοιξη ή κάποια άλλη εποχή του χρόνου ή να είναι ολοετής, δηλαδή όλο το χρόνο. Η σοβαρότητά της μπορεί να κυμαίνεται από ήπια μέχρι βαριά και να επηρεάζει σημαντικά την εργασία, τον ύπνο, τις δραστηριότητες και γενικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Επειδή όταν η αλλεργική ρινίτιδα είναι ήπια, δεν απειλεί τη ζωή και τα συμπτώματά της δεν προκαλούν σοβαρά κοινωνικο-εργασιακά προβλήματα, συχνά παραμελείται από τους ασθενείς αλλά και τους ιατρούς. Όμως, είναι πλέον  αποδεδειγμένο πως αν η αλλεργική ρινίτιδα δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα θα επιδεινωθεί, με ολοένα και βαρύτερα συμπτώματα, ενώ στο 30% περίπου των ασθενών θα προκαλέσει αλλεργικό άσθμα και σοβαρά προβλήματα υγείας.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη συχνότητά της αλλεργική ρινίτιδας, την επίδρασή της στο άσθμα, καθώς και τον τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο την καθιστούν ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που έχει αποδειχθεί πως τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει όλο και πιο συχνό στις προηγμένες χώρες κυρίως.

Ο μύθος

«Έχω αλλεργία στο χώμα/στα απορρυπαντικά/στις έντονες μυρωδιές/στην υγρασία» ή «ένας ιατρός μου είπε πως έχω αλλεργία, δεν χρειάστηκε να μου κάνει εξετάσεις» ή «είναι σίγουρα αλλεργία, αφού το παθαίνω την Άνοιξη».

Η αλήθεια

Δεν υπάρχει αλλεργία σε κανένα από τα παραπάνω, το μπερδεύετε με τον απλό ερεθισμό της μύτης, που αν πάσχετε και από αλλεργία, είναι πιο έντονος. Επίσης, δεν ισχύει η «διάγνωση» αλλεργίας αν δεν έχει γίνει εξέταση με ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests) και σε κάποιες περιπτώσεις και εξετάσεις αίματος (RAST). Από τα συμπτώματα και μόνο δεν μπορεί να βγει διάγνωση αν υπάρχει αλλεργική ρινίτιδα. Και δυστυχώς, οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις ώστε να αποδειχθεί αν πράγματι πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα ή από άλλου τύπου ρινίτιδα. Ως αποτέλεσμα, ταλαιπωρούνται άδικα και δεν αντιμετωπίζονται με τρόπο που θα τους ανακούφιζε από το όποιο πρόβλημα τις μύτης και θα τους προστάτευε από την εξέλιξη της νόσου.

Τι να κάνετε

Αν ξέρετε πως κάποιο συγκεκριμένο φυτό, ζώο σας προκαλεί μπούκωμα, καταρροή ή φτάρνισμα, προσπαθήστε να το αποφύγετε. Όμως επειδή σπάνια κάποιος/α μεαλλεργική ρινίτιδα είναι αλλεργικός/η σε μία μόνο ουσία, πρέπει να επισκεφτείτε έναν εξειδικευμένο Ωτορινολαρυγγολόγο για να σας εξετάσει και να σας πει αν πράγματι έχετε αλλεργία και σε ποιες ακριβώς ουσίες.

Πολλοί πάσχουν από άλλα προβλήματα της μύτης και νομίζουν πως πάσχουν από αλλεργία. Στην πραγματικότητα μόνο οι ειδικές εξετάσεις skin prick tests μπορούν με ασφάλεια και εγκυρότητα να απαντήσουν αν κάποιος είναι αλλεργικός και σε ποιο αεροαλλεργιογόνο. Αν λοιπόν οποιοσδήποτε ιατρός στο παρελθόν σας έχει πει πως πάσχετε από αλλεργική ρινίτιδα χωρίς να σας έχει κάνει κάποια από αυτές τις εξετάσεις (οι εξετάσεις αίματος δεν αρκούν, απλά υποστηρίζουν τις δερματικές εξετάσεις!) η διάγνωση δεν είναι βέβαιη και καλά θα κάνατε να επισκεφτείτε τον ειδικό που θα σας απαντήσει με εγκυρότητα, με ακρίβεια και με …τεκμήρια.

Τι να μην κάνετε

Μην αρκεστείτε σε κάποια διάγνωση «αλλεργικής ρινίτιδας» που δεν έγινε από ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο ή Αλλεργιολόγο και χωρίς skin prick tests. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις ο ασθενής ταλαιπωρείται με άσκοπες και ακατάλληλες αγωγές και κυρίως χάνεται πολύτιμος χρόνος.

Μην καθυστερείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα της μύτης το οποίο μοιάζει να είναι, ή πράγματι είναι αλλεργία, επειδή δεν σας ενοχλεί πολύ ή επειδή δεν το θεωρείτε επικίνδυνο. Η αλλεργική ρινίτιδα συχνά χειροτερεύει με τα χρόνια, μπορεί να κατέβει στους πνεύμονες, να γίνει άσθμα και μετά τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Αν διαγνωστεί αλλεργική ρινίτιδα, μην αγνοήστε τις συμβουλές του ιατρού σας, ακόμα και αν είναι δυσάρεστες, π.χ. να βρείτε άλλο σπίτι για το κατοικίδιό σας στο οποίο είστε αλλεργικός. Να θυμάστε πως σε κάθε περίπτωση αλλεργικής ρινίτιδας, το πρώτο και σημαντικότερο μέτρο είναι να αποφύγετε τον παράγοντα που σας προκαλεί αλλεργία. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας θα σας δώσει οδηγίες πως να το καταφέρετε αυτό. Μην παίρνετε από μόνος σας φάρμακα, όπως αντισταμινικά, κορτιζονούχα sprays και άλλες φαρμακευτικές ουσίες. Μόνο ο ιατρός σας γνωρίζει πότε πρέπει να ξεκινήσετε την αγωγή, πόσο καιρό να τη συνεχίσετε και πως να συνδυάσετε επιτυχημένα τις διαφορετικές ομάδες φαρμάκων για να ανακουφιστείτε και στο μέλλον να θεραπευτείτε από την αλλεργική ρινίτιδα.

Τι κάνει ο ωτορινολαρυγγόλογος

Σε κάθε ασθενή με συμπτώματα ύποπτα για αλλεργική ρινίτιδα, παίρνουμε μακροσκελές ιστορικό, κάνουμε skin prick tests και σε κάποιες περιπτώσεις παραγγέλνουμε εξετάσεις αίματος (RAST). Το ιστορικό είναι εξαιρετικά σημαντικό διότι μας βοηθάει να καταλάβουμε τη βαρύτητα της κατάστασης αλλά και να υποψιαστούμε σε ποιες ουσίες είναι αλλεργικός ο ασθενής πριν ακόμα τον εξετάσουμε.

Τα skin prick tests γίνονται ως εξής:

• Το δέρμα μεταξύ αγκώνα και καρπού καθαρίζεται με οινόπνευμα
• Σημειώνονται οι θέσεις των αλλεργιογόνων με μαρκαδόρο
• Τοποθετείται μια σταγόνα διαλύματος αλλεργιογόνου σε κάθε θέση
• Χρησιμοποιούμε ένα ειδικό ατραυματικό πλαστικό στυλεό που στο ένα άκρο του έχει μια ακίδα μήκους 1mm. Η ακίδα απλά τσιμπάει, χωρίς να διεισδύει στο δέρμα και με το τσίμπημα εισχωρεί η σταγόνα στην επιδερμίδα μόνο
• Μετά από 20min μετράμε την αντίδραση του δέρματος (κοκκίνισμα &μικροφουσκάλα) σε διάμετρο και ανάλογα βαθμολογούμε την αντίδραση
• Η εξέταση είναι ανώδυνη και μόνο στα σημεία αντίδρασης υπάρχει ήπια φαγούρα για μερικά λεπτά.

Τα skin prick tests είναι σχεδόν 100% ακριβή και αν είστε είναι αλλεργικός σε κάποιο αεροαλλεργιογόνο, πάντοτε πρόκειται να το «ανακαλύψουν». Σε συνδυασμό λοιπόν με ένα πολύ λεπτομερές ιστορικό, η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας είναι βέβαιη. Αφού με βεβαιότητα αποδειχτεί ότι ο ασθενής πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα του υποδεικνύεται πως να ανακουφιστεί από τα συμπτώματά του με τα κατάλληλα αντιαλλεργικά φάρμακα και πως μπορεί να θεραπευτεί ριζικά με υπογλώσσια ανοσοθεραπεία.

 

Γράφει ο Αναστασάκης Κωνσταντίνος, ΩΡΛ στο Μαρούσι και συνεργάτης του Doctoranytime.gr