Προστατέψτε την καρδιά σας το καλοκαίρι από τις υψηλές θερμοκρασίες και αξιοποιήστε τις εποχικές τροφές και το κολύμπι για να τη δυναμώσετε.

«Σε μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα στις μεσογειακές χώρες και στον ελλαδικό χώρο, έχει φανεί ότι η συχνότητα των καρδιαγγειακών επεισοδίων μειώνεται σημαντικά τους καλοκαιρινούς μήνες», λέει ο αναπληρωτής καθηγητής της Α' Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρήστος Πίτσαβος.

Σύμφωνα με μελέτη της Α' Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών, που διεξήχθη το 2001, τα ποσοστά των οξέων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου στην περιοχή της Αττικής το καλοκαίρι είναι κατά περίπου 30% λιγότερα από ό,τι τον χειμώνα. «Αυτό συμβαίνει γιατί παράγοντες κινδύνου, όπως στρες, άγχος και εξοντωτικές ώρες εργασίας, παύουν το καλοκαίρι να επιδρούν στην υγεία του κάθε ανθρώπου», εξηγεί ο κ. Πίτσαβος.

«Επίσης, σε μελέτη που έγινε στο Ντένβιλ των Ηνωμένων Πολιτειών το διάστημα 1996-2004, αποδείχθηκε ότι η αρτηριακή πίεση εμφανίζει διακυμάνσεις, με τάση για μείωση τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα ευρήματα αυτά έχουν επαληθευτεί από επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης την τελευταία δεκαετία».

Το καλοκαίρι είναι η ιδανική εποχή για να βελτιώσετε τους δείκτες της καρδιάς σας. «Στους κύριους θερμορρυθμιστικούς μηχανισμούς για τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας του σώματος το καλοκαίρι ανήκει η αγγειοδιαστολή και η εφίδρωση», επισημαίνει ο κ. Πίτσαβος και προσθέτει:
 

«Το αποτέλεσμα της ενεργοποίησης αυτών των μηχανισμών είναι η απώλεια υγρών και η πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει διακυμάνσεις τους θερινούς μήνες, με μία τάση να ελαττώνεται κατά 2-4 mmHg η συστολική (μεγάλη) και 1-2 mmHg η διαστολική (μικρή) και στα δύο φύλα».

Επιπλέον, το καλοκαίρι, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, μειώνονται οι ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού, με αποτέλεσμα να ελαττώνεται η όρεξη. Το κολύμπι και οι περίπατοι συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση του σωματικού

βάρους, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι κατά τη θερινή περίοδο ελαττώνονται τα ποσοστά των καπνιστών.

Οι κίνδυνοι

Η μεγάλη ζέστη, όμως, καταβάλλει την καρδιά. Τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες ο οργανισμός ενεργοποιεί διάφορους θερμορρυθμιστικούς μηχανισμούς, προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητας.
 

Προκαλείται αγγειοδιαστολή, ώστε τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν θερμότητα προς το περιβάλλον. Αντισταθμιστικά, η καρδιά αυξάνει τη συχνότητά της, ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος των ιστών και οργάνων (ταχυκαρδία), ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες και θερμότητα αποβάλλεται με εξάτμιση. Τέλος, αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.

«Ενώ το καλοκαίρι ελαττώνονται σημαντικά τα ποσοστά των καρδιαγγειακών επεισοδίων, τα ευρήματα αυτά δεν επαληθεύονται σε ακραίες καταστάσεις καύσωνα», προειδοποιεί ο κ. Πίτσαβος.
 

«Ο κίνδυνος θερμοπληξίας, αφυδάτωσης και οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) σε αυτές τις περιόδους αυξάνεται για τον γενικό πληθυσμό και ακόμη περισσότερο για τις ευπαθείς ομάδες των βρεφών, των αθλητών, των ηλικιωμένων και των πασχόντων από καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. από στεφανιαία νόσο, υπερτασική καρδιοπάθεια, διαβητική καρδιοπάθεια ή περιφερική αγγειοπάθεια)».

Τα φάρμακα

Επίσης, όσοι παίρνουν φάρμακα για την καρδιά και την πίεση πιθανώς να πρέπει να τα τροποποιήσουν το καλοκαίρι.

 
«Το καλοκαίρι χάνουμε υγρά και ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο κ.λπ.) με την εφίδρωση», επισημαίνει ο κ. Πίτσαβος. «Ασθενείς με στεφανιαία νόσο, αρτηριακή υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια, που λαμβάνουν αγωγή για την πίεση και την καρδιά τους, είναι πιθανό τους θερινούς μήνες να εμφανίζουν επεισόδια ζάλης, αδυναμίας από τη μεγάλη πτώση της πίεσης ή/και πρησμένα πόδια από την αυξημένη αγγειοδιαστολή. 


»Ειδικά μετά την εκδήλωση παρόμοιων συμπτωμάτων είναι απαραίτητο να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους για τυχόν τροποποιήσεις της δοσολογίας των φαρμάκων τους, καθώς η πτώση της πίεσης από την εφίδρωση μπορεί να συνοδεύεται και από σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές».

Οδηγίες προστασίας

•  Να αποφεύγετε τον ήλιο κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας.

•  Να αποφεύγετε τη βαριά σωματική εργασία και την υπερβολική άθληση, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία ή υγρασία.

• Να αποφεύγετε τα πολύωρα ταξίδια με αστικά μέσα συγκοινωνίας κατά τη διάρκεια της υψηλής ζέστης.

• Να πίνετε άφθονα υγρά (έως 1,5 - 2 λίτρα).

• Να αποφεύγετε τα μεγάλα γεύματα.

•  Κατά τη διάρκεια της μέρας να κάνετε αρκετά ντους με χλιαρό νερό.

• Να αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη ποτά.

•  Εάν η εφίδρωση είναι μεγάλη, να προσθέσετε αλάτι σε μικρές ποσότητες στη διατροφή σας, για να εξισορροπηθεί η απώλεια υγρών στον οργανισμό.

• Οι καρδιοπαθείς και οι υπερτασικοί ασθενείς να πηγαίνουν στον γιατρό τους για τυχόν αλλαγές της αντιυπερτασικής αγωγής τους.

• Να μην αφήνετε τους ηλικιωμένους μόνους στο σπίτι τους κατά τις θερινές διακοπές, γιατί ο οργανισμός τους είναι λιγότερο ικανός να προσαρμόζεται σε ακραίες μεταβολές θερμοκρασίας.

Συμπτώματα SOS

Τα ακόλουθα συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν όσους έχουν καρδιολογικά προβλήματα στο πλησιέστερο Κέντρο Υγείας για διερεύνηση:

•  Δύσπνοια, πόνος στο στέρνο που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως αντανακλά στην πλάτη ή το χέρι (δηλωτικά στηθαγχικού πόνου).

•  Άτυπα γαστρεντερικά ενοχλήματα όπως ερυγές (ρεψίματα) και επιγαστραλγία(πόνος που αντανακλά στο στομάχι), που πολλές φορές προηγούνται της στηθάγχης

• Καταβολή δυνάμεων, αδυναμία ή/και ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης, ιδιαίτερα αυξημένη θερμοκρασία σώματος, με ζεστό αναψοκοκκινισμένο δέρμα.

•  Ταχυκαρδία.

•  Κεφαλαλγία.

• Ζάλη.

«Φάρμακο» το κολύμπι

Τα αποτελέσματα από τη μελέτη ΑΤΤΙΚΗ (2001-2006) στην περιφέρεια της Αττικής επιβεβαίωσαν τη θετική συσχέτιση ανάμεσα στην έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου.

Το κολύμπι είναι μια σωματική άσκηση αερόβιου τύπου και έχει τα ακόλουθα οφέλη για την καρδιά:

•  Βελτιώνει τον όγκο παλμού.

• Μειώνει την αρτηριακή πίεση, ακόμη και σε υπερτασικούς ασθενείς.

• Μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων.

• Αυξάνει την HDL (καλή χοληστερίνη).

•  Μειώνει το σωματικό βάρος μας, εάν συνδυάζεται με διαιτητική αγωγή.

•  Βελτιώνει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τόσο στους υγιείς όσο και σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.

Πρέπει να γίνεται όμως με προσοχή. Δηλαδή:

•  Να αποφεύγετε τις επικίνδυνες ώρες του ήλιου, μεταξύ 12 - 5 μ.μ.

•  H επαφή με το νερό να γίνεται σταδιακά. Έτσι, θα αποφεύγετε την απότομη και μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, που μπορεί να προκύψει όταν ξαφνικά βρεθείτε από τους 40 βαθμούς Κελσίου του περιβάλλοντος στους 25 βαθμούς της θάλασσας.

•  Να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.

•  Να κολυμπάτε 30 - 45 λεπτά την ημέρα (έστω και σε ήπια ένταση), γιατί το ευεργετικό όφελος της άσκησης είναι τότε περισσότερο εμφανές.

Προφυλάξεις στα ταξίδια

«Άνθρωποι που έχουν χρόνιες παθήσεις θα πρέπει να ζητούν τη συμβουλή του θεράποντα ιατρού τους πριν αποφασίσουν να ταξιδέψουν», συνιστά ο κ. Πίτσαβος. «Γενικά, οι άρρωστοι με στεφανιαία νόσο, που παίρνουν την αναγκαία θεραπεία και βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση, δεν έχουν πρόβλημα να ταξιδέψουν».

Πρέπει, πάντως, να γνωρίζουν ότι:

• Το ταξίδι με αεροπλάνο απαγορεύεται αν ο ασθενής αναφέρει στηθαγχικό πόνο, έχει προηγηθεί πρόσφατο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, πρόσφατη επέμβαση by pass ή πάσχει από μη ρυθμιζόμενη καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες ή αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση.

•  Γενικά όσοι έχουν μόνιμους καρδιακούς βηματοδότες μπορούν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο. Είναι απαραίτητο όμως να ενημερώσουν τον θεράποντα ιατρό τους, γιατί κάποια είδη βηματοδοτών και εμφυτεύσιμων απινιδωτών απορρυθμίζονται από τα συστήματα του αεροδρομίου και του αεροπλάνου. Καλό είναι να έχουν μαζί τους πιστοποιητικό με την ταυτότητα του βηματοδότη ή απινιδωτή.

•  Κάθε καρδιοπαθής πρέπει οπωσδήποτε να έχει όλα τα απαραίτητα φάρμακα που χρειάζεται μαζί του, το όνομα και τα τηλέφωνα του γιατρού του, πληροφορίες για την πάθηση και την περίθαλψή του και λεπτομερή περιγραφή των φαρμάκων που λαμβάνει (της φαρμακευτικής ονομασίας τους).

• Όταν πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με μεγάλη διαφορά ώρας (π.χ. υπερατλαντικά), σωστό είναι να συμβουλευτούν τον γιατρό τους για πιθανές αλλαγές των δόσεων. Επίσης, θα πρέπει να έχουν μαζί τους πιστοποιητικό από τον γιατρό τους, σε περίπτωση τελωνειακού ελέγχου. 

Το σωστό διαιτολόγιο


Οι διατροφικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθούν το καλοκαίρι οι καρδιοπαθείς, αλλά και οι υγιείς, είναι:

• Τα καθημερινά γεύματα να είναι πολλά και μικρά (έως πέντε) με τρία κυρίως γεύματα και δύο μικρότερα στα ενδιάμεσα διαστήματα, φροντίζοντας να απέχουν μεταξύ τους περίπου 3-4 ώρες.

• Το κάθε κύριο γεύμα να περιλαμβάνει λίγο από τις περισσότερες ομάδες τροφίμων: π.χ. πρωτεΐνη (κρέας, ψάρι, όσπρια ή γαλακτομικά προϊόντα), υδατάνθρακες (1 φέτα ψωμί ή 2 φρυγανιές, 1 μερίδα πατάτες ή ρύζι) και φυτικές ίνες (σαλάτα), με 2-3 κουτ. της σούπας ωμό ελαιόλαδο.

•  Τα ενδιάμεσα γεύματα να αποτελούνται από μικρά σνακ: π.χ. 1 μερίδα φρούτων (1-2 φρούτα) ή 1 γιαούρτι χαμηλών λιπαρών.

• Στη διάρκεια της εβδομάδας, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος να μην υπερβαίνει τη μία φορά (κατά προτίμηση άπαχο) και των πουλερικών μια - δυο φορές.

• Να γίνεται αυξημένη κατανάλωση ψαριών (2-3 φορές την εβδομάδα).

•  Όσπρια και ζυμαρικά μία φορά εβδομαδιαίως.

• Το κόκκινο κρασί ενδείκνυται και το καλοκαίρι, αλλά σε μικρές ποσότητες (ένα ποτήρι του κρασιού στο γεύμα).

•  Το γεύμα να προηγείται 1-2 ώρες της κατάκλισης.

•  Να έχετε μέτρο ακόμα και στις υγιεινές τροφές. Όταν υπερκαταναλώνονται, οδηγούν σε δυσμενείς καταστάσεις για την υγεία.

•  Να καταναλώνετε με φειδώ και τα λάιτ παγωτά, γιατί και αυτά έχουν αρκετές θερμίδες. Οι ασθενείς πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους.