Η Αθλητική Ψυχολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς στα πλαίσια της άθλησης και του τρόπου με τον οποίο η συμπεριφορά αυτή (απόδοση, επίδοση, εμφάνιση) επηρεάζεται από τρεις κύριες πηγές: τον αθλητή, τον προπονητή, και το περιβάλλον μέσα στο οποίο αλληλεπιδρούν. Η αθλητική ψυχολογία έχει ως αντικείμενο α) την κατάλληλη επιλογή αθλητών, β) την ανάδειξη και προβολή κινήτρων, έτσι ώστε καθένας που συμμετέχει, να αγωνίζεται στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, γ) τη διδασκαλία ψυχολογικών δεξιοτήτων, ικανοτήτων. Σίγουρα η Ψυχολογία είναι ένα κεντρικό στοιχείο του αθλητικού συναγωνισμού-ανταγωνισμού. Μελετώντας και χρησιμοποιώντας την Ψυχολογία στον αθλητισμό, κάποιος, αποκτά την ικανότητα να περιγράψει την συμπεριφορά, να ερμηνεύσει-εξηγήσει την συμπεριφορά και να προβλέψει την συμπεριφορά του αθλητή ή του προπονητή.

Ο ΑΘΛΗΤΗΣ


Οι φίλαθλοι δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις "δικές" τους ομάδες παρακολουθώντας τους αγώνες είτε στον αγωνιστικό χώρο είτε από την τηλεόραση, ή ακούγοντας και διαβάζοντας γι' αυτές. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αφιερώνουν σημαντικό χρόνο για την περιγραφή των αθλητικών συναντήσεων και των αθλητών που εμφανίζονται σ' αυτές. Η Ελλάδα κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ σε αριθμό αθλητικών εφημερίδων και σε ποσοστό που καταλαμβάνουν οι αθλητικές ειδήσεις στις πολιτικές εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά Μ.Μ.Ε. Οι ανταποκριτές και οι μεταδίδοντες τους αγώνες έχουν γίνει "ειδικοί" στις αναλύσεις τους για τους παράγοντες που καθορίζουν την απόδοση αθλητών και ομάδων. Αποπειρώνται να περιγράψουν κάποιον αθλητή με όρους πέρα από το "καλός παίκτης", όταν θέλουν να εξηγήσουν τους πιθανούς λόγους μιας επιτυχημένης ενέργειάς του στον αγώνα. Πολύ συχνά δε αναφέρουν όρους όπως "....η ανεβασμένη ψυχολογία συνετέλεσε...." ".......πρέπει να προσέχουν την ψυχολογία" "........ψυχολογική προετοιμασία ......." όρους που υπονοούν γνώση της επιστήμης της αθλητικής ψυχολογίας αλλά που δυστυχώς στην συντριπτική τους πλειοψηφία παραμένουν μια επιφανειακή αναφορά για λόγους καθαρά εντυπωσιασμού παρά ουσιαστικής γνώσης.

Η διανοητική προετοιμασία είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την αθλητική εμφάνιση (απόδοση-επίδοση). Έχει επαρκώς αποδειχθεί και έχει γίνει αποδεκτό ότι όλοι οι αθλητές έχουν ένα βέλτιστο επίπεδο διέγερσης, το οποίο έχει αξιοσημείωτη επίδραση στην ποιότητα της εμφάνισής τους. Είτε απευθύνονται στους φιλάθλους είτε όχι, πολλοί αθλητές χρησιμοποιούν τεχνικές αυτοδιέγερσης σαν κύριο μέρος της ψυχοδιανοητικής τους προετοιμασίας πριν και κατά την διάρκεια της εμφάνισής τους. Όλες οι ενέργειες των αθλητών πριν την εμφάνιση, οι χαιρετισμοί προς τους φιλάθλους, και οι ενθαρρυντικές παραινέσεις του ενός προς τον άλλο έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν μια επιθυμητή συναισθηματική ατμόσφαιρα πριν την εμφάνιση.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η προσωπικότητα. Υπάρχει κάποιος "τύπος προσωπικότητας" που προδίδει υψηλή ποιότητα αθλητικής εμφάνισης; Μπορεί ένας προπονητής να προβλέπει την αθλητική επιτυχία από ένα τέστ προσωπικότητας; Διαφέρουν οι προσωπικότητες ανάμεσα σε αθλητές και μη αθλητές, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες αθλητές και ανάμεσα σε αθλητές διαφορετικών αθλημάτων; Οι αθλητικοί ψυχολόγοι έχουν αφιερώσει σημαντικές προσπάθειες έρευνας στο θέμα ''η προσωπικότητα στον αθλητισμό''.

Ένας άλλος ψυχολογικός παράγοντας που πρέπει να εξετασθεί είναι η κινητοποίηση (motivation). Γιατί μερικοί αθλητές κινητοποιούνται περισσότερο από άλλους, ειδικά όταν πρόκειται για κινητοποίηση προερχόμενη από εσωτερικές παρορμήσεις; Γιατί μερικοί αθλητές αγωνίζονται όσο καλύτερα μπορούν, επειδή τους αρέσει, τους ευχαριστεί το άθλημα, και όχι επειδή κινητοποιούνται από εξωτερικούς παράγοντες, έπαθλα, χρήματα, ή αναγνώριση; Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες που βοηθούν στην κινητοποίηση των αθλητών και ποιοι την αποθαρρύνουν;

Ο ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ


"Ο πραγματικός ηγέτης δεν έχει ανάγκη να ηγείται - είναι ευχαριστημένος να δείχνει το δρόμο". Έτσι είναι και ο αποτελεσματικός προπονητής στον αθλητισμό. Έχοντας σαν πηγές το ταλέντο και τις γνώσεις των αθλητών για το άθλημα, ο προπονητής έχει σαν πρωταρχικό σκοπό να αναπτύξει τις φυσικές διανοητικές και ψυχικές ικανότητες των αθλητών έτσι ώστε αυτοί ατομικά αλλά και σαν ομάδα να μπορέσουν να έχουν συνεχή και σταθερή επιτυχία. Στα ομαδικά αθλήματα πώς μπορεί ο προπονητής να διευκολύνει τη συνεργασία όλων των αθλητών της ομάδας, να προαγάγει την ομαδική ταυτότητα, την ικανοποίηση των αθλητών και την ομαδική συνοχή; Έχει σημασία η ικανοποίηση, των αναγκών των αθλητών για συντροφικότητα και ομαδικότητα; Επηρεάζεται η απόδοση ενός αθλητή από την ικανοποίηση του, λόγω του ότι αποτελεί μέλος της ομάδος ή λόγω του ότι έχει καλούς φίλους στην ομάδα. Παίζοντας το ρόλο του "δικηγόρου του διαβόλου", αν η νίκη είναι ο μοναδικός σκοπός του προπονητή, θα έπρεπε κανείς να ενδιαφέρεται για τις κοινωνικές και συναισθηματικές ανάγκες των αθλητών; Το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφίας στην Αθλητική Ψυχολογία είναι αφιερωμένο στο γιατί οι προπονητές θα έπρεπε να ενδιαφέρονται για θέματα πέρα από την απόδοση των αθλητών, αν θέλουν να έχουν μια επιτυχημένη ομάδα.


Όμως δεν έχουν όλοι οι προπονητές συνειδητοποιήσει τα σημαντικά αυτά ψυχολογικά θέματα. Στην πραγματικότητα αν δεχθούμε ότι γενικά οι προπονητές μαθαίνουν τα μυστικά του επαγγέλματός τους παρατηρώντας και ακούγοντας άλλους προπονητές (φαινόμενο αντιγραφής, μιμητισμός) πολλές φορές δε λαμβάνουν υπόψη τους τις προσωπικές ανάγκές των αθλητών κατά την προετοιμασία, κατά την διάρκεια και μετά την αθλητική συνάντηση. Έχει επαρκώς καταγραφή στη διεθνή βιβλιογραφία ότι οι προπονητές δημοσίως και συχνά εκθειάζουν τη χρησιμότητα της κριτικής στον αθλητισμό. Όμως οι έρευνες βρήκαν αποδείξεις ότι οι προπονητές τείνουν να απορρίπτουν τις παρεμβάσεις άλλων που προσπαθούν να τροποποιήσουν τα πρότυπα της προπονητικής συμπεριφοράς τους.

Συμπεραίνουμε λοιπόν οτι η ψυχολογία ενός αθλητή σε συνδυασμό με την ικανότητά του, κρίνει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα.

Πηγή: www.ellinogermaniki.gr/