Οι αντιδράσεις στις τροφές διακρίνονται καταρχάς σε τοξικές (πχ τροφική δηλητηρίαση) και μη τοξικές. Στις μη τοξικές αντιδράσεις περιλαμβάνονται η τροφική αλλεργία και η τροφική δυσανεξία.
Ως τροφική αλλεργία ορίζεται οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αντίδραση στις τροφές έχει σαν αποτέλεσμα την πρόκληση ανοσολογικής απάντησης, δηλαδή την κινητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την παραγωγή αντισωμάτων ή ανοσολογικών κυττάρων. Η αντίδραση οφείλεται στην λανθασμένη αναγνώριση μιας πρωτεϊνης (γλυκοπρωτεϊνης) ενός τροφίμου ως ξενιστή και η κινητοποίηση διαφόρων ανοσολογικών μηχανισμών με αποτέλεσμα την εκδήλωση αλλεργικών συμπτωμάτων, που ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο της αλλεργίας.
Η τροφική αλλεργία διακρίνεται σε Τυπου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV. Στην περίπτωση της αντίδρασης Τύπου Ι τα συμπτώματα είναι συχνά ραγδαία μετά την έκθεση στην «ένοχη» πρωτεΐνη, ακόμα και μετά από μερικά λεπτά έως και 2ώρες, και ορατά από ένα (πχ δέρμα με πομφούς, καρδιαγγειακό με ταχυπαλμία, αναπνευστικό με συμπτώματα άσθματος, ρινίτιδας, γαστρεντερικό με εμετούς ή περιστοματικό σύνδρομο κλπ) ή περισσότερα συστήματα και την εκδήλωση αναφυλακτικής αντίδρασης που μπορεί να αποβεί μοιραία για τη ζωή χωρίς κατάλληλο άμεσο χειρισμό (χρήση κορτιζόνης και άμεση μετακίνηση σε νοσοκομείο για παροχή ιατρικής περίθαλψης). Η τροφική αλλεργία είναι συχνότερη σε παιδιά (5-7%) απ’ ότι σε ενήλικες (1-2%). Τα πιο κοινά αλλεργιογόνα τρόφιμα είναι το γάλα, το αβγό, τα σιτηρά, τα οστρακοειδή, το ψάρι, οι ξηροί καρποί, το αράπικο φιστίκι, η σόγια και πλέον σύμφωνα με τη νομοθεσία είναι απαραίτητη η αναγραφή των κοινών αυτών αλλεργιογόνων τροφών στην ετικέτα των εμπορικών τροφίμων με συγκεκριμένο τρόπο ώστε να είναι εύκολα αναγνωρίσιμη η ύπαρξή τους σ’ αυτά. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι αλλεργική αντίδραση μπορεί να προκαλέσει οποιαδήποτε τροφή, για παράδειγμα υπάρχουν επιστημονικές δημοσιεύσεις για αντίδραση στην πατάτα και το ρύζι.
Η διάγνωση της τροφικής αλλεργίας γίνεται με καλή αξιολόγηση του κλινικού ιστορικού του ατόμου και τη χρήση ειδικών εργαστηριακών test (RAST) που καθορίζουν τα ειδικά αντισώματα έναντι στην ένοχη πρωτεΐνη και δερματικών δοκιμασιών. Δυστυχώς θεραπεία δεν υπάρχει για την ώρα, και ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης είναι η αποφυγή της ένοχης τροφής, ενώ ελπίδα για μελλοντική θεραπεία προσφέρει η ανοσοθεραπεία.
Στον αντίποδα, η τροφική δυσανεξία περικλείει αντιδράσεις που προκύπτουν χωρίς τη μεσολάβηση του ανοσοποιητικού συστήματος και μπορεί να είναι ενζυμικές, δηλαδή να οφείλονται σε έλλειψη κάποιου ενζύμου (πχ δυσανεξία στη λακτόζη), φαρμακολογικές (πχ αντίδραση στην υψηλή κατανάλωση τυραμίνης), καθώς και άλλες αντιδράσεις με άγνωστο μηχανισμό (πχ ερεθισμό από την κατανάλωση πικάντικων μπαχαρικών). Η διάγνωση ανάλογα με το ιστορικό γίνεται με εξειδικευμένα test όπως για παράδειγμα το τεστ δυσανεξίας στη λακτόζη.
Τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας της έντονης παραφιλογίας σχετικά με την τροφική αλλεργία και δυσανεξία και αυτοδιάγνωσης πολλών ως αλλεργικών, κάποιοι κερδοσκόποι εκεμταλλεύονται την άγνοια του κοινού και προσφέρουν διάφορους «μαγικούς τρόπους» διάγνωσης και διαχείρισης των. Το πιο δημοφιλές είναι το τεστ τροφικής δυσανεξίας, όπου ο ενδιαφερόμενος μετά από αιμοληψία ελέγχεται για την παραγωγή IgG αντισωμάτων σε μεγάλο αριθμό τροφών και πρόσθετων. Στο τέλος της αξιολόγησης του δίδεται μια λίστα με τροφές που είναι «δυσανεκτικός» και τις οποίες πρέπει να αποφεύγει προκειμένου να χάσει βάρος ή να μειωθούν άλλα συμπτώματα όπως πρηξίματα και δυσπεψία. Φυσικά η σύνδεση του μεταβολισμού με τα IgG αντισώματα καμία επιστημονική μελέτη δεν την εξήγησε ως τώρα. Άλλα δημοφιλή «απατηλά» test είναι:
- το Vega όπου το άτομο κρατά ένα ηλεκτρόδιο στο ένα χέρι και στο άλλο το «ύποπτο» τρόφιμο και πάλι μέσω διαφορών στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία διαγιγνώσκεται ως δυσανεκτικός στην τροφή
- η κινησιολογία (Muscle testing)
- ο έλεγχος μαλλιών (hair testing)
- και το EAV (electronic testing)
Καμία από αυτές τις μεθόδους δεν είναι αποδεδειγμένη για τη διάγνωση των αντιδράσεων σε τροφές και η ιατρική και επιστημονική κοινότητα δεν τις υποστηρίζει σε καμία περίπτωση.
Ένας επιπλέον μοδάτος διατροφικός μύθος είναι η συμβολή στην απώλεια βάρους του αποκλεισμού από τη διατροφή μας του αγελαδινού γάλακτος και των προϊόντων που περιέχουν γλουτένη, χωρίς αυτό να συνδέεται με κάποια μορφή αποδεδειγμένης αλλεργίας (αλλεργία σε σιτηρά ή γάλα) ή δυσανεξίας (κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη λακτόζη). Τελευταία μάλιστα διαδίδεται ξανά χωρίς επιστημονική βάση η πρόκληση Σακχαρώσους Διαβήτη τύπου Ι εξαιτίας της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος. Καμία επιστημονική μελέτη δεν έχει αποδείξει τα παραπάνω.
Ολοκληρώνοντας να τονίσω ότι ο άσκοπος αυστηρός αποκλεισμός τροφών από τη διατροφή μας μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά και να μας οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας και μεταβολικές διαταραχές. Η διάγνωση των αντιδράσεων στις τροφές γίνεται με συγκεκριμένες διαδικασίες από ειδικούς γιατρούς (αναλόγως του τύπου αλλεργιολόγους ή/και γαστρεντερολόγους) και η διατροφική υποστήριξη από διαιτολόγους εξασφαλίζει ότι καλύπτονται οι ανάγκες σε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό.
Πηγή: www.diatrofi.gr