Η Ελλάδα υπερέχει όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε Διεθνές επίπεδο σε εδαφοκλιματικούς παράγοντες οι οποίοι επιδρούν ευεργετικά στην παραγωγή υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων. Δυστυχώς η Κοινή Αγροτική Πολιτική (η μόνη κοινή μαζί με την Νομισματική) όπως εφαρμόστηκε στην χώρα μας προκάλεσε την εγκατάλειψη πολλών καλλιεργειών ακόμα και Τοπικών Ποικιλιών, που χρόνια έτρεφαν τον πληθυσμό(και όχι μόνο..) με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμο γενετικό υλικό ανεπανάληπτης και αέναης εξελικτικής διαδικασίας του DNA.
Δεν είναι λοιπόν εθνικό καθήκον να διασώσουμε και να εντρυφήσουμε στις τοπικές ποικιλίες;. Σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα έχει πραγματοποιήσει συνέδρια πάνω στο θέμα των Τοπικών Ποικιλιών και έχει προβεί σε αξιόλογα μέτρα μελέτης και διατήρησης. Οι ποικιλίες αυτές έχουν ιδιαιτερότητες και προσφέρουν ένα ιδιότυπο προϊόν το οποίο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία(προστιθέμενη αξία, τουριστικό προϊόν κ.α.). Ένα τέτοιο προϊόν είναι και τα Φασόλια – Βανίλιες Φενεού.
Χάρη στην επιστημονική προσέγγιση του θέματος της πιστοποίησης των αγροτικών προϊόντων ως μέσο επίτευξης τοπικής ανάπτυξης, οι γεωπόνοι κατάφεραν να τα αναδείξουν ως Προϊόν με Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) και οριοθετημένη περιοχή παραγωγής το Δημοτικό Διαμέρισμα Φενεού Δήμου Σικυωνίων (πλέον τα Φασόλια – Βανίλιες είναι προστατευόμενα με κοινοτική βούλα ως ΠΓΕ με εκτελεστικό κανονισμό της ΕΕ με αριθ. 435/2012 της 16ης Μαϊου στην επίσημη εφημερίδα L 13418).
Αναφορικά πρόκειται για ξερά φασόλια διαχωρισμένα από το λοβό από το Phaseolus Vulgaris. Τα συγκεκριμένα καλλιεργούνται στη περιοχή από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η καλή φήμη του φασολιού αυτού στους καταναλωτές έχει αντίκρισμα και στους παραγωγούς, αφού πωλείται σε τιμή που μπορεί να φτάσει μέχρι και 75% ακριβότερη από την τιμή των άλλων φασολιών που δεν προστατεύονται με ονομασία προέλευσης. Επομένως η δράση πρέπει να γίνει πολυεπίπεδα, δηλαδή όχι μόνο ανάδειξη αλλά και πιστοποίηση προϊόντων.
Σχετικά με τα φυσικά χαρακτηριστικά των σπερμάτων εντοπίζουμε το ωοειδές σχήμα τους, το ιδιαίτερα μικρό μέγεθος(1000 σπόροι = 270g έως 280g), κατατάσσοντας το στην κατηγορία των μικρόσπερμων ποικιλιών, το λευκό χρώμα τους και ο λεπτός φλοιός τους. Όσον αφορά τα χημικά χαρακτηριστικά έχουν πολύ υψηλή θρεπτική αξία αφού αποτελούν άριστη πηγή πρωτεΐνης, αμύλου και σιδήρου, είναι πλούσια σε πολυακόρεστα και με χαμηλή χοληστερόλη. Στα δε ποιοτικά χαρακτηριστικά συγκαταλέγονται το σχήμα(σε αντίθεση με τα λοιπά νεφροειδή φασόλια, αυτά είναι μικρούλια και ωοειδή), το μέγεθος, ο λεπτός φλοιός, κάτι που βοηθά στη βραστερότητα του προϊόντος και η υπόγλυκη γεύση(εξ ου και η ονομασία Βανίλιες).
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συνδέονται με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες της γεωγραφικής περιοχής και με το φυτικό υλικό που είναι προσαρμοσμένο στο περιβάλλον. Οι τοπικές καλλιεργητικές πρακτικές, που εφαρμόζουν οι αγρότες της περιοχής, 100 και πλέον χρόνια, σε συνδυασμό με τα εδαφοκλιματικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα της περιοχής συμβάλλουν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος. Ο στενός δεσμός μεταξύ του τοπικού προϊόντος και της οριοθετημένης περιοχής παραγωγής καθώς και η πολύ εντοπισμένη καλλιέργεια του στο οροπέδιο του Φενεού, διαπιστώνεται και από την επανειλημμένη προσπάθεια καλλιέργειας του σε άλλες γειτονικές περιοχές παραγωγής φασολιών. Η προσπάθεια σαφώς ήταν ατελέσφορη καθώς η συμπεριφορά του προϊόντος όσον αφορά την ποιότητα του σπόρου (ιδιαίτερα την εμφάνιση του, την λεπτότητα του φλοιού του και την γεύση του) είναι κατά πολύ πιο υποβαθμισμένη απ’ ότι όταν καλλιεργείται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής ζώνης.
Δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης, της δυσκολίας στην αγορά εργασίας, αλλά και της γενικότερης τάσης για εξομοίωση των καλλιεργειών ίσως οι τοπικές ποικιλίες να αποτελούν πρόκληση. Η εγκατάλειψη ετερογενών καλλιεργειών οδήγησε σε ραγδαία γενετική διάβρωση. Οφείλουμε να διασώσουμε και να αναδείξουμε τον πλούτο μας και να εντείνουμε την προσπάθεια για ανάκαμψη και βελτίωση της οικονομίας. Παρόμοιες δράσεις επομένως είναι άξιο να γίνουν και για πλήθος άλλων προϊόντων για τα οποία θα αναφερθούμε σε μελλοντικά άρθρα.
Πηγή: diatrofi.gr