Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Βλέπουμε τα πράγματα όπως είμαστε
Η εικόνα που έχει στο μυαλό του κάθε άτομο για το σώμα του και την εμφάνισή του είναι κάτι πιο περίπλοκο από αυτό που βλέπει το ίδιο το άτομο στον καθρέφτη. Σπανίως, η εικόνα αυτή για το σώμα του μπορεί να προσεγγίζει την πραγματική σωματική του κατάσταση. Αναφερόμενοι στην «εικόνα σώματος» εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, αλλά και τον τρόπο επίσης με τον οποίο τον αντιλαμβάνονται τα άλλα άτομα. Είναι η νοητική αναπαράσταση που το κάθε άτομο έχει για το σώμα του.
Έχει τέσσερις (4) διαστάσεις:
α) την ρεαλιστική, η οποία μιλάει για το τι ακριβώς βλέπει κάποιος στον καθρέφτη. Ανάλογα δηλαδή με αυτό που απεικονίζεται στον καθρέφτη, αυτό είναι, όσον αφορά το σώμα του.
β) την ψυχολογική διάσταση. Στην ψυχολογική διάσταση εμπλέκεται ο ψυχισμός (συναισθήματα, συμπεριφορές, σκέψεις, εμπειρίες) του ατόμου. Η διάσταση αυτή είναι καθαρά υποκειμενική.
γ) την κοινωνική διάσταση, η οποία σχετίζεται με το πώς θεωρεί το άτομο, ότι οι άλλοι αντιλαμβάνονται την σωματική του εικόνα και
δ) την ιδανική διάσταση, κατά την οποία το σώμα του κάποιος το βλέπει κατά πως θα «έπρεπε» να είναι, μέσω συγκρίσεων με άλλα πρότυπα και την ταύτιση με σώματα άλλων ατόμων, ανεξάρτητα με το εάν αυτό ανταποκρίνεται ή όχι στην πραγματικότητα.
Πολλοί παράγοντες εμπλέκονται και επηρεάζουν την αντίληψη εικόνας σώματος, όπως: κοινωνικο-δημογραφικοί (ηλικία, φύλο, χώρα), ψυχοκοινωνικοί (στρες), κοινωνικοί, ποιότητα ζωής (lifestyle), διατροφικοί.
Όσον αφορά τώρα την διαδικασία της αντίληψης.
Σαν αντίληψη χαρακτηρίζεται η σύνθετη ψυχολογική διαδικασία με την οποία το άτομο αναλύοντας τα χαρακτηριστικά ενός ερεθίσματος, συνθέτοντάς τα, συσχετίζοντας τα και με τις προηγούμενες εμπειρίες του, ερμηνεύει ή αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του εξωτερικού κόσμου.
Περιλαμβάνει 3 στάδια: την υποδοχή, τον μετασχηματισμό και την κωδικοποίηση
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι είναι μία σύνθετη ψυχολογική διαδικασία και επηρεάζεται τόσο από εξωτερικούς – περιβαλλοντολογικούς παράγοντες όσο και από εσωτερικούς.
Ο άνθρωπος δέχεται ένα σύνολο ερεθισμάτων και από αυτά επιλέγει και πράγματι αντιλαμβάνεται ό,τι αυτός θέλει, ό,τι επιθυμεί ανάλογα την συναισθηματική του κατάσταση, ό,τι νομίζει ότι δίνει απάντηση στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του.
Σε όλη αυτή τη διαδικασία πολύ σημαντική είναι η συμβολή της τέχνης.
Συγκεκριμένα ο Έσσερ (χαράκτης, σχεδιαστής και ζωγράφος) ανέπτυξε έναν ιδιαίτερο τρόπο για την απεικόνιση του χώρου, αξιοποιώντας την έννοια της προοπτικής για τη δημιουργία οπτικών ψευδαισθήσεων. Το έργο του έχει εκτιμηθεί ιδιαίτερα στο χώρο των θετικών επιστημών και έχει αξιοποιηθεί από διακεκριμένους επιστήμονες για να υποβοηθήσουν την παρουσίαση των ιδεών τους. Στο έργο του Έσερ (SunandMoon 1948), υποσημειώνεται αυτή η αρχική κατάσταση αταξίας, μέσα από την πτήση των πουλιών σε ανεξέλεγκτες κατευθύνσεις.
Όλες αυτές οι επιρροές (δημογραφικές, κοινωνικοπολιτιστικές, περιβαλλοντικές) που προαναφέραμε, επιδρούν στο άτομο χαοτικά (ενσυνείδητα και υποσυνείδητα), σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται και κατ’ επέκταση πώς βλέπει το σώμα του, ή πώς νομίζει ότι το βλέπουν οι άλλοι. Στην ουσία τα πουλιά είναι τα διάφορα οπτικά μονοπάτια που ακολουθεί το άτομο και αντανακλούν το είδωλο – σώμα του.
Στο έργο του Έσερ (DayandNight 1938), μπορεί κανείς να εντοπίσει την έννοια της συστηματικής «κατόπτευσης» από ψηλά στην πτήση των πουλιών, που στο προηγούμενο έργο κινούνταν «άτακτα», καθώς και τη συστηματική οριοθέτηση (διαγράμμιση στο έδαφος των ιδεών και προβληματισμών που αναπτύσσονται. Μέσω της εσωτερικής διάθεσης του θεατή – υποκειμένου, ακολουθείται η πορεία της «ημέρας» ή της «νύχτας» (διαταραγμένη διχοτομική σκέψη).
Μάλιστα η ιδιαιτερότητα του έργου να παρουσιάζει την «μετεξέλιξη» του εδάφους στις μορφές των πουλιών τονίζει τον αλληλεπιδραστικό χαρακτήρα της όλης προσπάθειας, όπου το υποκείμενο φαίνεται και πρέπει να καθορίζει τα όριά του στο περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζεται από αυτό και το ίδιο.
Οι ειδικοί παρόλο που δεν συμφωνούν απόλυτα στις ερμηνείες των οπτικών ψευδαισθήσεων, δέχονται ότι οι ψευδαισθήσεις εξαρτώνται όχι μόνο από το οπτικό μας σύστημα αλλά και από τον πολιτισμό μας γενικά. Εμείς που ζούμε στη Δύση, έναν κόσμο στον οποίο οι ορθές γωνίες κυριαρχούν σε όλες τις γεωμετρικές μορφές (έπιπλα, τοίχοι, οριζόντια ταβάνια) έχουμε την τάση να υπερ-εκτιμούμε τις οξείες γωνίες (μικρότερα του ‘φυσιολογικού’ σώματα) και να υπο-εκτιμούμε τις αμβλείες. (μεγαλύτερα του ‘φυσιολογικού’ σώματα)
Ο Πλάτωνας, εξάλλου, αναφέρει στην Πολιτεία ότι τα ίδια αντικείμενα άλλοτε φαίνονται κοίλα και άλλοτε κυρτά, λόγω της απάτης που προκαλείται στην όραση εξαιτίας των χρωμάτων και όπως συνεχίζει, οι απάτες αυτές βάζουν σε μεγάλη ταραχή την ψυχή. (Πλάτωνος,Πολιτεία 602d.)
Πηγή: diatrofi.gr