Το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων είναι δραστηριότητα που απαιτεί μεγάλα αποθέματα ενέργειας. Σχεδόν κάθε λεπτομέρεια της δραστηριότητας προσθέτει στη δαπάνη ενέργειας, όπως κρατώντας στητό το σώμα και μετρονομικά αιωρώντας πρώτα το ένα πόδι και μετά το άλλο προς τα εμπρός και προς το έδαφος.

Παρ' όλα αυτά, οι επιστήμονες και κάποιοι προπονητές έχουν παρατηρήσει ότι κρατώντας σφιγμένα τα χέρια, παρότι απαιτεί ενέργεια, μειώνει τη συνολική μεταβολική δαπάνη ενέργειας του τρεξίματος επειδή βοηθά στην ισορροπία του κινούμενου σώματος, αυξάνει την πρόσθια ώθηση ή, πιθανώς, παρέχει μία μικρή αναπήδηση, η οποία μας βοηθά με κάθε διασκελισμό να σηκωθούμε από το έδαφος. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η αιώρηση των χεριών κάνει το τρέξιμο πιο εύκολο.

Αυτή η ιδέα, όσο λογική και αν ακούγεται, δεν είχε ποτέ αποδειχθεί πειραματικά. Ετσι λοιπόν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπούλντερ, σε έρευνά τους που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο επιστημονικό περιοδικό «The Journal of Experimental Biology», ζήτησαν από 13 έμπειρους ενήλικες δρομείς να φορέσουν τα αγαπημένα τους αθλητικά παπούτσια και να επισκεφθούν το Εργαστήριο Κίνησης του πανεπιστημίου.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης τους επίσκεψης, οι δρομείς φόρεσαν μάσκες στο πρόσωπο οι οποίες μετρούσαν πόσο οξυγόνο έπαιρναν κατά την εισπνοή τους και πόσο διοξείδιο του άνθρακα έβγαζαν κατά την εκπνοή τους. Αυτές οι μετρήσεις καταδεικνύουν την κατανάλωση ενέργειας.

Τέσσερις θέσεις

Αρχικά οι δρομείς έμειναν στάσιμοι για επτά λεπτά ώστε οι επιστήμονες να προσδιορίσουν το σημείο αναφοράς για τον καθένα. Στη συνέχεια, άρχισαν να τρέχουν σε διαδρόμους γυμναστικής με άνετη ταχύτητα διατηρώντας τα χέρια τους σε κανονική θέση ή σε μία από τις τρεις παρακάτω ανορθόδοξες θέσεις. Στη μία περίπτωση κρατούσαν τα χέρια τους χαλαρά πίσω από την πλάτη τους, στην άλλη τα χέρια τους ήταν σταυρωμένα στο στήθος τους, όπως στις μούμιες, και στην τελευταία, τα χέρια τους βρίσκονταν πίσω από το κεφάλι με τα δάχτυλα μπλεγμένα. Σε κάθε μία από αυτές τις παραλλαγές, οι εθελοντές έτρεξαν για επτά λεπτά, με μία περίοδο ξεκούρασης ανάμεσα στις παραλλαγές. Η αναπνοή τους καταγραφόταν καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Σε επόμενη επίσκεψη στο εργαστήριο, οι δρομείς φόρεσαν ανακλαστικά σήματα στους ώμους, τον κορμό και τα πόδια και επανέλαβαν τις παραπάνω τέσσερις εκδοχές τρεξίματος, ενόσω οι ερευνητές κατέγραφαν την κίνησή τους με κάμερες τρισδιάστατης απεικόνισης.

Οπως αναμενόταν, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εθελοντές κατανάλωναν την ελάχιστη ενέργεια και ήταν πιο αποδοτικοί όταν έτρεχαν φυσιολογικά με τα χέρια τους να αιωρούνται δίπλα στο σώμα τους. Με κάθε αλλαγή στη θέση των χεριών, η απόδοσή τους έπεφτε. Κρατώντας τα χέρια τους πίσω από την πλάτη απαιτούσε 3% περισσότερη ενέργεια από το φυσιολογικό τρέξιμο, σταυρώνοντας τα χέρια στο στήθος χρησιμοποιούσαν 9% περισσότερη ενέργεια και τοποθετώντας τα χέρια πίσω από το κεφάλι κατανάλωναν 13% περισσότερη ενέργεια.

Οι μαγνητοσκοπήσεις βοήθησαν στο να εξακριβωθεί γιατί οι εκκεντρικές θέσεις των χεριών ήταν τόσο αναποτελεσματικές. Οταν οι δρομείς δεν αιωρούσαν τα χέρια τους, οι βιο-μηχανικές μετρήσεις έδειξαν ότι δυσκολεύονταν να αντισταθμίσουν την κίνηση εκκρεμούς που έκαναν τα πόδια. To άνω σώμα άρχιζε να ταλαντώνεται, αυξάνοντας την κίνησή του και έτσι και τη δαπάνη ενέργειας. Επίσης, όταν οι δρομείς δεν κινούσαν τα χέρια τους, η προς τα επάνω ορμή τους δεν άλλαζε, με αποτέλεσμα να διαψεύδεται η ιδέα ότι η αιώρηση των χεριών προσδίδει αναπήδηση στο σώμα.

Ουσιαστικά, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα χέρια είναι ένα χρήσιμο αξεσουάρ των δρομέων. «Η φυσική αιώρηση των χεριών είναι, από ενεργειακής άποψης, ένας πολύ πιο οικονομικός τρόπος για να αντισταθμιστεί η κίνηση των ποδιών από ό,τι όταν χρησιμοποιούνται οι μύες του κορμού», λέει ο βασικός επιστήμονας πίσω από αυτή την έρευνα, Κρίστοφερ Αρελάνο, και ερευνητής των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ στο Πανεπιστήμιο Μπράουν.

«Αυτό το συμπέρασμα, αν και προβλέψιμο, χρειάζονταν να αποδειχθεί πειραματικά» λέει ο Ρότζερ Κραμ, καθηγητής Ολοκληρωμένης Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και επικεφαλής της παραπάνω ερευνητικής ομάδας. «Προφανώς και δεν είναι σύνηθες κάποιος να τρέχει με τα χέρια πίσω από το κεφάλι, θέλαμε όμως να διαπιστώσουμε τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που κάποιος το έκανε», λέει ο δρ Κραμ. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάθε διασκελισμός γίνεται όλο και πιο κοπιαστικός.

Την ίδια στιγμή, τα αποτελέσματα της έρευνας προσφέρουν απροσδόκητο κουράγιο σε όσους αιωρούν τα χέρια τους με κάπως ιδιόμορφο τρόπο. «Υπήρχε τεράστια ποικιλομορφία όσον αφορά τη φυσιολογική αιώρηση των χεριών των εθελοντών», λέει ο δρ Αρελάνο. Ολοι λύγιζαν τους αγκώνες τους, αλλά εκτός αυτού, άλλοι ήταν πιο δύσκαμπτοι και θύμιζαν ρομπότ, ενώ άλλοι ήταν πιο μαλακοί στις κινήσεις τους. Οι περισσότεροι, αλλά όχι όλοι, περνούσαν τα χέρια τους ελάχιστα μπροστά από το στήθος τους σε κάθε αιώρηση. Η απόδοσή τους επηρεάζεται ελάχιστα από αυτές τις διαφορές, καταλήγουν οι ερευνητές.

«Αυτό αποτελεί καλό νέο», λέει ο δρ Κραμ. «Υπάρχει η τάση να υπαγορεύουμε στους δρομείς να κρατούν τα χέρια τους με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ή να μην ξεφεύγουν από την ευθεία τους στήθους τους», προσθέτει. Αντίθετα, τα αποτελέσματα της έρευνας υπογραμμίζουν ότι εφόσον αιωρείς τα χέρια σου δεν υπάρχει ένας ιδανικός τρόπος αιώρησης, λέει ο δρ Κραμ. «Οι περισσότεροι άνθρωποι καταλήγουν σε εκείνη την αιώρηση χεριών που τους καθιστά πιο αποδοτικούς».