Σε ποια σημεία, όμως, χρειάζεται αυξημένη προσοχή και γιατί πρέπει να γυμνάζεται μια γυναίκα και σ’ αυτή την περίοδο της ζωής της;

Οι γυναίκες που ασκούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν την τάση και την επιθυμία να παραμένουν πιο υγιείς όχι μόνο σε σχέση με την εγκυμοσύνη τους, αλλά και για την υπόλοιπη ζωή τους. Πολλές, ασκούνταν τακτικά πριν μείνουν έγκυες, ενώ άλλες, χωρίς παρελθόν άσκησης, επιθυμούν κατά τη διάρκεια της κύησής τους να ξεκινήσουν γυμναστική. Έτσι, λοιπόν, ο υπεύθυνος σωματικής άσκησης, αλλά και ο γυναικολόγος γίνονται αποδέκτες ερωτημάτων όπως «Η σωματική άσκηση αυξάνει την πιθανότητα αποβολής στο α’ τρίμηνο;», «Ποιος τύπος άσκησης είναι ασφαλής;», «Μπορώ να θηλάζω και να ασκούμαι;». Σ’ αυτές τις ερωτήσεις θα απαντήσουμε με απλό, αλλά τεκμηριωμένο τρόπο.

Οι αλλαγές κατά την κύηση

Οι κύριες αλλαγές σχετίζονται με την αλλαγή στο κέντρο βάρους της επιτόκου, με τα διαφορετικά επίπεδα ορμονών λόγω της κύησης και με την αύξηση του βάρους της εγκύου. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης προκαλείται αύξηση της οσφυϊκής λόρδωσης. Επιπλέον, μεταβολές στο κέντρο βάρους δυσκολεύουν κάποιες έγκυες να διατηρήσουν την ισορροπία τους με αποτέλεσμα την αύξηση περιστατικών πτώσεων. Παρατηρείται ακόμα αύξηση των επιπέδων ορμονών (ριλαξίνη, προγεστερόνη), που μπορεί να αυξήσει την κινητικότητα των συνδέσμων και των αρθρώσεων.

Τα οφέλη από την τακτική άσκηση στην εγκυμοσύνη

Οι γυναίκες που γυμνάζονται κατά την εγκυμοσύνη έχουν αυξημένη αυτοπεποίθηση και μειωμένη εμφάνιση των φυσιολογικών ενοχλήσεων που σχετίζονται με την κύηση (αδυναμία, υπνηλία, φλεβίτιδα, οίδημα). Έχει αποδειχτεί ότι οι έγκυες που γυμνάζονται παρουσιάζουν μειωμένα ποσοστά κατάθλιψης. Τέλος, παθολογικές καταστάσεις όπως η προεκλαμψία παρουσιάζονται σε μειωμένο ποσοστό στις γυναίκες που ασκούνται τακτικά.

Μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες που γυμνάζονται κατά τις πρώτες 20 εβδομάδες της κύησης εμφάνισαν κατά 43% μικρότερο ποσοστό εμφάνισης προεκλαμψίας. Η άσκηση όχι μόνο μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης του σακχαρώδους διαβήτη της κύησης, αλλά έχει και θεραπευτικό ρόλο. Μελέτη που εξέτασε την επίδραση της άσκησης σε γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη της κύησης αποκάλυψε ότι τα επίπεδα γλυκόζης μειώνονται σημαντικά έπειτα από άσκηση. Τέλος, έχει αποδειχθεί ότι η ήπια σωματική άσκηση δεν σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα αποβολής, όταν αυτή είναι υπό επίβλεψη και με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού.

Οδηγίες και αντενδείξεις

Όλες οι μεγάλες επίσημες επιστημονικές οργανώσεις έχουν εκδώσει οδηγίες για το όφελος της τακτικής σωματικής άσκησης κατά τη διάρκεια της κύησης και συνιστούν την ενσωμάτωση της σωματικής άσκησης στην καθημερινότητα της εγκύου, θέτοντας ως προϋπόθεση την απουσία ιατρικών επιπλοκών. Οι έγκυες με ανεπίπλεκτες κυήσεις που γυμνάζονταν πριν από την επίτευξη της κύησης μπορούν να συνεχίσουν να ασκούνται καθ’ όλη τη διάρκειά της. Βέβαια, τίθενται ερωτήματα για το επίπεδο της σωματικής καταπόνησης στην οποία μπορεί να υποβληθεί μια έγκυος, ιδιαίτερα όταν η γυναίκα αυτή δεν γυμναζόταν πριν μείνει έγκυος.

Αυτή η ομάδα εγκύων θα πρέπει να ακολουθεί εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης που να ελέγχεται σε μηνιαία βάση από το γυμναστή και το θεράποντα ιατρό της. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η άσκηση μπορεί να περιορίσει το θηλασμό. Απόλυτες αντενδείξεις σωματικής άσκησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελούν οι παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων, πολλαπλά επεισόδια αιμορραγιών, πλακούντας χαμηλής πρόσφυσης, επαπειλούμενος πρόωρος τοκετός, δίδυμες και πολύδυμες κυήσεις.

Οι ορθές επιλογές

Προφανώς, η εγκυμοσύνη δεν ενδείκνυται για την επίτευξη αθλητικών επιδόσεων. Μια έγκυος δεν θα πρέπει να ξεπερνά ποτέ το 70% των δυνατοτήτων της. Δραστηριότητες που δεν είναι ασφαλείς είναι η άρση βαρών και οι καταδύσεις. Οι ασκήσεις που προτιμώνται και ικανοποιούν όλα τα κριτήρια της ασφάλειας είναι η ποδηλασία, το περπάτημα και η κολύμβηση. Μεταξύ των τριών προτιμάται η κολύμβηση. Η γιόγκα είναι εξαιρετικό παράδειγμα για τη διατήρηση του τόνου, της ισορροπίας και των διατάσεων.

Οι ιδανικές δραστηριότητες σωματικής άσκησης είναι αυτές που κεντρίζουν το ενδιαφέρον της γυναίκας και δημιουργούν το αίσθημα της ασφάλειας για τη μητέρα και το έμβρυο. Θα πρέπει να συνδυάζονται με υγιεινή διατροφή και με τα συμπληρώματα που θα συνταγογραφήσει ο θεράπων ιατρός. Οι έγκυες θα πρέπει να αποφεύγουν τις καταδύσεις και γενικότερα τα αθλήματα που «εμπεριέχουν» συγκρούσεις και πτώσεις.

Η άσκηση θα πρέπει να αποφεύγεται όταν επικρατούν συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας στον περιβάλλοντα χώρο και οι γυναίκες πρέπει να φορούν ενδύματα χαλαρής εφαρμογής. Θα πρέπει να ενυδατώνονται επαρκώς και να κάνουν διατάσεις πριν και μετά την άσκηση. Η έγκυος θα πρέπει να σταματά αμέσως την άσκηση αν νιώθει κόπωση, ναυτία και δυσκολία στην αναπνοή της. Συμπερασματικά, τα οφέλη της γυμναστικής είναι πολλαπλά για τη μέλλουσα μητέρα.

Χαρίζει ευεξία και ζωτικότητα και βοηθά το σώμα να ξαναβρεί τη φόρμα του μετά τον τοκετό. Επιπλέον, ένα σώμα σε καλή φυσική κατάσταση αποδίδει καλύτερα στον τοκετό. Τονίζεται, πάντως ότι η άσκηση κατά την εγκυμοσύνη θα πρέπει να εξαρτάται από τις προηγούμενες συνήθειες και τις εμπειρίες της εγκύου, καθώς και από τον δείκτη φυσικής της κατάστασης.