Πολλά άτομα ακολουθούν διάφορα διαιτητικά σχήματα ή προσπαθούν να αλλάξουν τη διατροφική τους συμπεριφορά στην προσπάθειά τους να ελέγξουν ή να μειώσουν το σωματικό τους βάρος. Υγιής συμπεριφορά είναι η επίσκεψη σε διαιτολόγο- διατροφολόγο για την ολοκληρωμένη εκτίμηση των αναγκών του οργανισμού και την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου προγράμματος για τη βοήθεια περιπτώσεων υπέρβαρων ή παχύσαρκων ατόμων.

          Συχνές ωστόσο είναι οι περιπτώσεις ατόμων που έχουν αρνητική ή διαταραγμένη εικόνα σώματος που έχει ως αποτέλεσμα έντονο στρες και δυσκολίες παραδοχής του εαυτού άσχετα με την πραγματικότητα. Ένα ελάττωμα ή η στρεβλή αντίληψη ενός υποτιθέμενου ελαττώματος στην εξωτερική τους εμφάνιση μπορεί να απειλεί και όλη τους την ύπαρξη. Προσπαθούν να καταρτίσουν αυτοσχέδια διατροφικά προγράμματα, πολλές φορές επιδίδονται σε στερητικές δίαιτες που δεν προσφέρουν ένα σταθερό αποτέλεσμα με συνέπεια να απογοητεύονται και να αυξάνουν τα επίπεδα του στρες που βιώνουν.


Πολύ συχνά η εμμονή με το σωματικό βάρος και η αρνητική ενασχόληση με το σώμα μας, οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Τα αυξημένα βιωμένα επίπεδα στρες συνδέονται με λανθασμένες διατροφικές επιλογές. Πιο συγκεκριμένα, το στρες φαίνεται ότι αυξάνει τις διατροφικές απαιτήσεις, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει την επιλογή της τροφής, την ποιότητα και την ποσότητα αυτής. Η έρευνα δείχνει ότι πολλά υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα (και ειδικά όσοι εμφανίζουν αυξημένο κοιλιακό και περισπλαχνικό λίπος) σε συνθήκες στρες - που δημιουργείται και από την αποτυχία να ελέγξουν το σωματικό τους βάρος - βρίσκουν ανακούφιση ή ευχαρίστηση τρώγοντας, κυρίως λόγω του ότι η τροφή διεγείρει τα κέντρα αμοιβής στον εγκέφαλο. Αυτή η συμπεριφορά αποδίδεται με τον όρο “stress eating” ή “emotional eating”. Ως εκ τούτου μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο όπου η εμμονή με το σωματικό βάρος αυξάνει το στρες, το στρες αυξάνει την ημερήσια καταναλισκομένη ποσότητα τροφής που με τη σειρά της οδηγεί στην αύξηση του σωματικού βάρους και την περαιτέρω αύξηση των επιπέδων του στρες. Επίσης, η αρνητική διαχείριση συνδέεται με τις ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο του σωματικού βάρους. Η εμμονή με τη ζυγαριά, με τις τακτικές μετρήσεις δε βοηθάει τα άτομα να καταλάβουν ότι “κλειδί” για την επιτυχία είναι η αλλαγή των βαθύτερων αντιλήψεων, δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που δημιούργησαν το αυξημένο βάρος και όχι η τακτική μέτρηση.

Επιπλέον, η θέσπιση μη ρεαλιστικών στόχων για τη μείωση του βάρους και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες οδηγούν συχνά σε απογοήτευση, σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλές προσδοκίες αυτοαποτελεσματικότητας που με τη σειρά τους οδηγούν είτε στην υιοθέτηση πιο αυστηρής δίαιτας είτε σε πλήρη παραίτηση ή υποτροπή που σχετίζεται με αυξημένη κατανάλωση τροφής και επομένως στο αντίθετο αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα, οι περιοριστικές δίαιτες, σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους σε άτομα που τις υιοθετούν σε σύγκριση με άτομα που δεν επιδίδονται σε στερητικές δίαιτες.



Το σχήμα περιορισμός, ανεξέλεγκτη κατανάλωση φαγητού και πάλι περιορισμός, δημιουργεί στα άτομα την πεποίθηση ότι χρειάζονται τον περιορισμό για να ελέγξουν τους εαυτούς τους μη συνειδητοποιώντας ότι η περιοριστική προσέγγιση είναι μέρος του προβλήματος. Τέλος, τα άτομα που σφόδρα επιθυμούν να χάσουν σωματικό βάρος επικεντρώνονται μονομερώς σε αυτόν και μόνο τον στόχο χωρίς να συνειδητοποιούν ότι οφείλουν να αλλάξουν ευρύτερα τον τρόπο ζωής τους προς ένα υγιεινότερο σχήμα, όπου θα εντάξουν και την τακτική σωματική δραστηριότητα για πιο μόνιμα αποτελέσματα.


Η σωματική άσκηση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση του επιθυμητού σωματικού βάρους καθώς βοηθάει στην αύξηση της καθημερινής ενεργειακής δαπάνης χωρίς να καθίσταται απαραίτητη η μονομερής μείωση της ενεργειακής πρόσληψης.

          Συμπερασματικά, η διατήρηση ενός σταθερού σωματικού βάρους, η αποφυγή αυξομειώσεων του βάρους είναι καθοριστικοί παράγοντες για την υγεία. Το πρόβλημα ξεκινάει με την επικέντρωση αποκλειστικά και μόνο στο σωματικό βάρος που οδηγεί στην αύξηση του βάρους και απομακρύνει τα άτομα από μόνιμες λύσεις. Η λύση είναι η υιοθέτηση μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής και η συστηματική άσκηση που οδηγούν στην επίτευξη της υγείας και της ευεξίας.    

Βιβλιογραφία:

1.  Adam, T. C., & Empel, E. S. (2007). Stress eating and the reward system.

           Physiology & Behavior, 91(4) : 449-458.

1. Westerterp, K., Goran, M. (1997). Relationship between physical activity

          related energy expenditure and body composition: a gender difference.

         International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders, 21: 184-

         188.



Γράφει η Ελίνα Τσιούλη,

 ψυχολόγος, συνεργάτης του doctoranytime