Η σπιρουλίνα δεν ειναι βιταμίνη ούτε θρεπτικό βότανο. Ανήκει σε μια μεγάλη κατηγορία αρχέγονων προκαρυωτικών φωτοσυνθετικών οργανισμών, τα κυανοβακτηρίδια ή αλλιώς κυανοφύκη. Στην σημερινή εποχή, καλλιεργείται και διατίθεται στο εμπόριο για κατανάλωση, με το σκεπτικό της βελτίωσης της γενικήςυγείας του ανθρώπου, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας της σε πρωτεΐνη και ω-3 λιπαρά οξέα με ταυτόχρονα πολύ χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο (σχεδόν μηδενικές θερμίδες).

Ποια είναι τα καλλιεργούμενα είδη σπιρουλίνας;

Τα γένη των κυανοβακτηριδίων που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία τροφίμων, φαρμάκων, καλλυντικών και στην παραγωγή βιοαερίων είναι τα: Aphanizomenon, Arthrospira, Nostoc και η γνωστή μας Spirulina. Ωςσυμπληρώματα διατροφής χρησιμοποιούνται τα κυανοβακτήρια των γενών Arthrospira καιSpirulina και εξ αυτών τα υπογένη: Arthrospira maxima και Arthrospira platensis. Στην φύση τα είδη αυτά απαντώνται συνήθως σε αλκαλικές, εύτροφες και με υψηλή αλατότητα λίμνες ή ποτάμια.

Η σπιρουλίνα στην έρευνα

Μια πληθώρα ερευνητικών εργασιών αναφέρεται στα οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωση του κυανοβακτηρίου Arthrospira ως συμπλήρωμα υγιεινής διατροφής, γιατί διαιτητικά χαρακτηρίζεται από υψηλή θρεπτική αξία λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του σε πρωτεΐνες (έως και το 65% της ξηρής βιομάζας), ενώ είναι πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, σε καροτενοειδή (β-καροτένιο), βιταμίνες (κυρίως Β12) και μεταλλικά άλατα.

Τα οφέλη της σπιρουλίνας

• Θεωρείται ότι παρουσιάζει αντιοξειδωτικές, αντιγηραντικές και αντικαρκινικές ιδιότητες λόγω των υψηλών ποσοστών της στα αντιοξειδωτικά καροτενοειδή.
• Οι αυξημένες συγκεντρώσεις των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων βοηθούν στην εγκεφαλική λειτουργία, την μνήμη άλλα και της ενίσχυση της καρδιακής λειτουργίας, κατεβάζουν τηνχοληστερόλη του αίματος και την πίεση της καρδίας.
• Η υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη βοηθά στην ενίσχυση του μυϊκού ιστού, στην τόνωση και την απόδοση των αθλητών, των εγκύων και των ηλικιωμένων.
• Έχει επίσης μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο και συμβάλει στην καλή υγεία των οστών.
• Η μεγάλη περιεκτικότητα της σε βιταμίνη Β12 ενισχύει το νευρικό κύτταρο και κατ’ επέκταση την εγκεφαλική λειτουργία, την μνήμη και την νευρομυϊκή σύναψη.

Η καλλιέργεια της σπιρουλίνας

Στην σημερινή εποχή, τα είδη των κυανοβακτηρίων για την παραγωγή των συμπληρωμάτων διατροφής με το γενικό όνομα «Spirulina» καλλιεργούνται κυρίως :

• Απευθείας από τις λίμνες ή τα ποτάμια. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει υψηλός κίνδυνος για την ποιότητα των προϊόντων και την ασφάλεια των καταναλωτών, διότι είναι πιθανόν συνυπάρχουν και να συλλεχθούν μαζί επικίνδυνοι μικροοργανισμοί.
• Υπαίθρια συστήματα : μειονεκτούν λόγω του κινδύνου επιμόλυνσης της καλλιέργειας από άλλα ανταγωνιστικά κυανοβακτήρια ή άλλους μικροοργανισμούς (μύκητες, βακτήρια και πρωτόζωα), γεγονός που υποβαθμίζει την ποιότητα των συμπληρωμάτων διατροφής που παρασκευάζονται με αυτόν τον τρόπο.
• Κλειστά προστατευμένα συστήματα, τους φωτοβιοαντιδραστήρες: εδώ διασφαλίζεται η παραγωγή βιομάζας υψηλής θρεπτικής αξίας, χωρίς κίνδυνο επιμολύνσεων, υπάρχει όμως ο κίνδυνος ανάπτυξης τοξικών κυανοβακτηρίων.

Σπιρουλίνα και τοξικότητα

Έντονη ανησυχία παρουσιάζει η διαπίστωση μέσω ερευνητικών δεδομένων ότι ένας μεγάλος αριθμός τέτοιων κυανοβακτηρίων έχει την ικανότητα να παράγει τοξίνες και κυρίως ηπατοτοξίνες και νευροτοξίνες, ακόμα και όταν καλλιεργείται σε κατάλληλες συνθήκες. Η έκθεση στα τοξικά κυανοβακτήρια μέσω της κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής είναι επικίνδυνη για την υγεία του ανθρώπου. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί αν είναι:

• οξείες : τοξική δηλητηρίαση, θάνατος.
• χρόνιες  : καρκινογένεση.

Μια πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συμπληρώματα διατροφής με την εμπορική ονομασία «Spirulina» στην ασιατική αγορά, έδειξε ότι το 95% των σκευασμάτων περιείχαν ηπατοτοξίνες, ενώ ένα θανατηφόρο επεισόδιο σημειώθηκε και συνδέεται με την κατανάλωση «Spirulina», στον Ελλαδικό χώρο.

Τα νεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι βιομάζα Arthrospira που παράγεται σε ανοικτά συστήματα ή συλλέγεται από φυσικά συστήματα μπορεί να περιέχει και τοξίνες γιατί η διάκριση ενός τοξικού από ένα μη τοξικό κυανοβακτήριο δεν μπορεί να γίνει εύκολα. Κάτι τέτοιο οφείλεται συχνά στην επιμόλυνση της καλλιέργειας από άλλα κυανοβακτήρια που παράγουν τοξίνες και όχι στο ίδιο το κυανοβακτήριο Arthrospira, ωστόσο κάποια είδη του Arthrospira έχουν ενοχοποιηθεί απευθείας για το θάνατο πτηνών σε λίμνες στην Αφρική.

Να είστε λοιπόν πολύ προσεκτικοί όσον αφορά στην αγορά και κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, να δίνετε ιδιαίτερη βάση στην σύσταση, την προέλευση και την σήμανση τους και το κυριότερο, να τα καταναλώνετε αν και εφόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη. Η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει τον οργανισμό σας να ξεπεράσει ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά, ενώ ο ίδιος ο οργανισμός έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένους μηχανισμούς άμυνας και επιδιόρθωσης.

diaitologia.gr